امضا الکترونیک در قانون و رویه قضایی
امضاء الکترونیک در قوانین و رویه قضایی ایران به رسمیت شناخته شده است . با توجه به قانون تجارت الکترونیکی مصوب سال ۱۳۸۲، تردیـدی دراعتبار امضای الكترونیكی وجود ندارد .
بنابراین مزیت برجسته امضای الکترونیکی پشتوانه حقوقی آن در کشور است . در ماده ۷ قانون تجارت الکترونیکی ایران مصوب سال ۱۳۸۲ در مورد اعتبار حقوقی امضای الکترونیک آمده است : هرگاه قانون، وجود امضا را لازم بداند، امضای الکترونیکی مکفی است . پس براساس این ماده، امضای الکترونیکی خود به تنهایی و بدون نیاز به امضای دستی برای معتبر شناخته شدن اسناد، قراردادها و ... کفایت می کند .
همچنین بند ( ی ) ماده ۲ قانون تجارت الكترونیكی ایران مصوب ۱۳۸۲ در مفهوم امضای الكترونیكی بیان می دارد : “ امضای الكترونیكی عبارت از هر نوع علامت منضم شده یا به نحو منطقی متصل شـده بـه داده پیاماست كه برای شناسایی امضا كننده داده پیام مورد استفاده قرار میگیرد منظور از داده پیام در این ماده یک سند الکترونیکی مانند قرارداد یا تفاهمنامه است . حال باید دانست امضاهای الکترونیک بر دو دسته است : 1- امضای الکترونیک مطمئن، 2- امضای الکترونیک غیر مطمئن .
شرایط امضای الکترونیکی مطمئن در ماده ۱۰ قانون تجارت الكترونیكی ایران مصوب ۱۳۸۲به این شرح بیان شده است :
امضای الکترونیکی مطمئن باید دارای شرایط زیر باشد :
- الف . نسبت به امضاکننده منحصر به فرد باشد . که با ترتیبات فنی و امنیتی پیش بینی شده در وین ساین این شرط محقق می شود .
- ب . هویت امضاکننده دادهپیام را معلوم نماید وین ساین با ابزارها و دسترسی های ویژه کاربر استفاده کننده از امضای الکترونیک را احراز هویت قطعی می کند .
- ج . به وسیله امضاکننده و یا تحت اراده انحصاری وی صادر شده باشد . با طی فرایند احراز هویت، وین ساین از اینکه امضاء توسط شخص صاحب صلاحیت و به اراده وی صورت گرفته قطعیت حاصل می کند .
- د . به نحوی به یک داده پیام متصل شود که هر تغییری در آن داده پیام قابل تشخیص و کشف باشد . با رعایت ضوابط امنیتی خاص امکان تغییر در امضاء الکترونیک وین ساین همیشه قابل کشف و تشخیص است .
- بنابراین امضاء الکترونیک وین ساین، یک امضاء الکترونیک مطمئن است .
در ماده۱۴ قانون تجارت الكترونیكی ایران مصوب ۱۳۸۲ اینگونه بیان میشود که : “ کلیه « داده پیام » هائی که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداری شده اند ازحیث محتویات و امضای مندرج در آن، تعهدات طرفین یا طرفی که تعهد کرده و کلیه اشخاصی که قائم مقام قانونی آنان محسوب می شوند، اجرای مفاد آن و سایر آثار در حکم اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضائی و حقوقی است . همچنین در ماده ۱۵ قانون تجارت الكترونیكی ایران مصوب ۱۳۸۲بیان شده است : “ نسبت به « داده پیام » مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن انکار و تردید مسموع نیست و تنها می توان ادعای جعلیت به « داده پیام » مزبور وارد و یا ثابت نمود که « داده پیام » مزبور به جهتی از جهات قانونی ازاعتبار افتاده است
همچنین با توجه به اینکه شرائط قانونی فوق الذکر در فرایند طراحی و ایجاد امضای الکترونیک وین ساین رعایت شده، اعم از این که روش تطبیق صحت ثبت رعایت شده؛ به نحوی كه هرگونه خطـا یـا تغییـردر محتـوا یـا مبادله را مشخص می كند و در برابر سوء استفاده و نفوذ محفوظ بوده و سـطح معقـولی از دسترسـی را داراست و در عین حال متناسب با اهمیت كاری اش تولید و سازمان دهی گردیده و در واقـع داده پیامی است که تمامیت آن حفظ شده است از لحاظ ارزش اثباتی و آثار مطابق بـا مـاده 14 قـانون تجـارت الكترونیكی ایران سندی معتبر و همانند اسناد فیزیکی قابل استناد در مراجع قضائی و سازمان ها و ادارات مختلف است ، اظهار انكـار وتردیـد نـسبت بـه آن جـایز نبوده و فقط میتوان نسبت به آن ادعای جعل نمود . ذکر این نکته لازم است که وین ساین با احراز هویت صرفاً " صدور امضا" توسط فرد را گواهی می کند در نتیجه این گواهی امضاء هیچ اثری در صحت یا عدم صحت متن، مندرجات و سایر شروط و جزئیات قرارداد نداشته مسئولیت نهایی احراز صحت این موارد صرفاً بر عهده طرفین آن می باشد .
فروض مختلف امضاء اسناد و قراردادها 1- چنانچه دو نفر قراردادی را به صورت دست نویس تنظیم کرده و امضاء کنند سند مزبور یک سند عادی و البته معتبر است که دادگاه در رسیدگی قضایی به آن ترتیب اثر می دهد .
2- چنانچه این قرارداد واجد جنبه های مالی باشد و دو نفر ذیل آن را امضاء کنند این سند همچنان یک سند عادی است اما بدیهی است ارزش اثباتی آن در دادگاه بالاتر از حالت قبل خواهد بود .3- در صورتی که قرارداد فوق توسط دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضاء شود به این معناست که دفترخانه با احراز هویت طرفین قرارداد گواهی می کند که قرارداد توسط اشخاصی که در آن معرفی شده اند امضاء شده در نتیجه اظهار انکار و تردید نسبت به امضای صورت کرفته ممکن نبوده و صرفاً ادعای جعل قابل طرح است که به لحاظ اعتبار اثباتی یک مرحله بالاتر از حالات قبل می باشد .
وین ساین چگونه کار می کند؟
کارکرد وین ساین چیزی شبیه حالت اخیر ( تأیید امضاء طرفین قرارداد توسط دفترخانه و گواهی آن ) است با این تفاوت که دیگر نیازی به حضور و احراز هویت فیزیکی طرفین قرارداد نبوده و طرفین قرارداد می توانند با آسودگی و از راه دور کار احراز هویت و تأیید صدور امضاء را به وین ساین بسپارند و دغدغه و نگرانیی از بابت اعتبار قانونی امضای الکترونیک وین ساین نداشته باشند .